Wednesday, March 28, 2007

Америкт vнэнээрээ бичигдсэн Монголын тvvх



Бидний амьдарч байгаа хойд Кальфорн мужид мянга гаруй тєвдvvд байдаг гэнэ. Тэдний Америкт хєл тавьсан тvvх нь сонин юм билээ. Хималайн соёлтой тєвд, монголчуудын хоорондоо арав гаруй жилийн ємнє, хойно Америкт иржээ. Монголчууд II дайны дараа Тайван, Хятад, Германаар дамжин орж ирсэн байхад Тєвд 1959 онд Хятад эзлэгдсэний дараа тєвдvvд уван цуван, цєєнєєрєє Америкт орж ирсэн байна. Данзанцэдэн гуай Далай Ламын байнгын тєлєєлєгчєєр Америкт 10 гаруй жил суух хугацаандаа Польшийн жvvдvvд 18 мянган цагаачдын Конгресс Бийл оруулахад нэг мянган тєвдvvдийг хавчуулж чадсан байна. Энэтхэгт амьдарч байсан тэдгээр тєвдvvд ах дvvс, тєрєл тєрєгсдєє дагуулаар 5-6 мянга болсон ба тэдний мянга гаруй нь хойд Кальфорнд одоо амьдарч байна. Тєвдvvд нутгаа алдаж буцах замгvй болсон тул хоорондоо их эвтэй, ах захтай, зохион байгуулалт сайтай, хувь хvн хєгжиж дэвшиxийн тулд их уйггагvй хєдєлмєрлєдєг юм билээ. Тэд одоо єєрсдийн соёлын тєв, сургууль байгуулахaaр нэлээд хуримтлал цуглуулж чадсан байна. Жил болсон зохиодог Тєвдийн баяр дээр Данзанцэдэн гуай намайг "-Дээрхийн гэгээнтэнтэй их ойр байдаг монгол хvн" хэмээн Томас Лэйрд зохиолчид танилцуулсан юм. Томас гуайн нvд нь сэргэж "-Би Тєвдийн тvvхийг саяхан бичиж дуусаад номоо хэвлvvлээд аваад явж байна. Миний бичсэн номны гуравны нэгт Монголын тухай єгvvлсэн байгаа. Харин чамтай тааралдсанаа их бэлэгшээж байна. Миний номыг уншиж шvvж vзээрэй." гэсээр номон дээрээ "For Shircin Baatar, Best luck with your work. Thomas Laird" гэж бичээд надад дурсгасан юм. Энэ бол жилийн ємнє болсон нэгэн тохиол билээ. Ажилдаа метрогоор нэг цаг явахдаа ном уншдаг ба ойрын vед Томас Лэйр гуайн бичсэн "Далай Ламтай хєєрєлдсєн Тєвдийн тухай єгvvлэл" номыг уншиж дууслаа. Монголын тухай vнэхээр сайн бичжээ. 60-аад оноос хойш хятадын тvvхчид vзэл бодолдоо єєрчлєлт гарган бидний євєг дээдсийг дарангуйлагч гэдэг байснаа больж, монголчууд бол жаахан бvдvvлэгдvv болохоос нэг тєрлийн хятад гэсэн vзэл санаагаар бичих болсон. Ийм агуулгатай материалыг 80-аад оноос хойш Америкийн эрдэмтэн мэргэд хэрэглэж, тvvхийн vнэний тєєрєгдvvлж орхисон юм. Tийм болохоор 80 оноос хойш Mонголтой холбоотой Америк эрдэмтэд, зохиолчдын бичсэн номонд болгоомжтой хандаж, засч залруулах хэрэгтэй. Уг ном ийм алдаатай vзэл бодолд цохилт єгєхєєр сайн бvтээл болжээ. Энэ номноос зєвхєн нэг параграфыг сонирхуулан орчуулж єгье.

"...1207 онд Чингис хаан ертєнцийг байлдан дагуулах аянаа эхэлж юун тvрvv Уйгар, Тангад, Зvрчдийг нэгтгэн авсан юм. Тэр vед хятадаар ярьдаг, ярьдаггvй vндэстнvvд нэгэн дээвэр дор улс болон явсан удаагvй, одooгийн Хятад орон байхгvй байсан юм. Харин хожуу хойно Хятадын тvvхчид vндэстний ялгааг устгах бодлогын дагуу тэдгээр байлдан дагуулагчдыг Хятадын хязгаар нутгийг сахисан дагуул байсан мэтээр гуйвуулан бичсэн юм. Yнэн хэрэгтээ тэр vед Уйгар, Тангад, Зvрчиний аль нь ч єєрсдийгєє хятадууд гэж vздэггvй, хятадаар ярьдаг хvмvvс ч тэднийг хятад гэж vздэггvй байжээ...."

За цааш нь улам тодруулаад бичвэл унших хvмvvст амтгvй болно биз ээ. Энэ ном аль ч том номын дэлгvvрт байгаа шvv. Хэрэв та номын дэлгvvрээс олохгvй бол www.amazon.com дээрээс олж аваарай.


2007.3.28

1 comment:

Munkhnaran said...

Saikhan medeelel baina. Xaa gazar yavj baixad Mongoliin maani tuukhiig ter bvr unen zuvuur gadniixan meddegui. Bidend Mongoliinxoo tuukh soyoliig iluu urgun dalaitstai gadniixand medeelex, meduulex, surtalchilax ajil ikh chukhal baina. Tibet-d ter uyed olon orond uuriin tuukh, soyoloo unuugiinx shig taniulchixsan baisan bol Xyataduudiin gart tiim amarxan oroxgui l baisan daa gej bodoj yavdag umaa. Bayarlaa tanid bolon ter nomiig bichsen xvmvvnd.