Монголын хєгжилд юу хийх хэрэгтэй вэ? (I)

Монгол орныг хєгжvvлэхэд стратегийн зорилттой, болoвсронгvй, авсаархан, уян хатан тєрийн бодлого хэрэгтэй байна. Энэ бодлогыг зєвхєн хэн нэгэн хvний бодож тєсєєлж байгаагаар, эсвэл хэсэг бvлэг xvмvvсийн эрх ашиг нийцvvлэн хийх бус нарийн судалгаанд тулгуурлан бодож, боловсруулах шаардлагатай. Тийм судалгааг хийхийн тулд нарийн мэргэжилтнvvдээс бvрдсэн судалгааны тєвvvдийг байгуулах нь нэн чухал байна. Монгол оронд Чингис судлалын, Мєнх тэнгэр судлалын, дорно дахины судлалын гээд учир тоймгvй олон том жижиг байгууллага байгаа хэдий ч Монголын нийгмийн бодит хэрэгцээнд таарч тохирох судлагааг тэд явуулахгvй байна. Хэрвээ тvvх соёлоо судлах гэж байгаа бол зєвхєн XIII зуунд мандан бадарч байснаа судлах бус Манжийн vед мєхєн сєнєх тєхєж байсныхаа учир шалтгааныг судлaмаар байна. Харь орны гvн ухаан, уран зохиол, яруу найргийг онолын хувьд судалж, нэн прагматик ажил хийж байснаас хєрш зэргэлдээ орнуудынхаа тєрийн бодлогыг нарийвчлан судах хэрэгтэй байна. Дэлхийн хvн амын дєрєвний нэгийг эзлэх хvнтэй хєрштэй байж, тэндээс ирж болох цэрэг улс тєр, хvн ам, эдийн засгийн аюулаас улс орноо хэрхэн хамгаалах талаар єргєн цар хvрээтэй судалгаа явуулдаг институт, хvрээлэнгvvд манай улсад одоо байна уу? Байдаг бол ард тvмэндээ энэ талаар доривтой мэдээлэл яагаад хvргэхгvй байна вэ? Яагаад Монгол улсын бодлогот оруулах хэмжээний бодит саналыг єєд нь дэвшvvлэхгvй, дээд засаглалд энэ талаар хэлэлцэхгvй, сонин хэвлэлд сэтгvvлчид бичиж шvvмжлэхгvй байна вэ? Яагаад тийм зориулалттай хvрээлэнг байгуулж, тєрєєс санхvvжvvлж чадахгvй байна вэ? Бас нэгэн жишээг хэлэхэд хувь заяаны эрхээр таслагдсан монголчуудын ихэнх нь урд хєршид амьдарч байна. Гэтэл одоо болтол Өвєр Mонголыг бvх шатанд судлах эрдэм шинжилгээний хvрээлэн Монгол улсад байхгvй байна. Монголын жирийн иргэд євєр монголчуудыг "Хятадад уусаад дуусч байна" гээд ам булаалдан ярьж байна. Харин ямар байдлаар, ямар бодлогоор тэд уусч, сvvрч байна, ямар монголчууд Хятадын болон Өвєр Mонголын тєрийн албанд зvтгэж байна, ямар монгол эрдэмтэн мэргэд ямар сургуульд ямар мэргэжлээр ажиллаж байна гээд vй олон судалгааг явуулж, тvvндээ тулгуурлан холбоо харилцаагаа бэхжvvлэх, vндэстний соёлоо хамгаалах, харилцан тус болох vйл ажиллагааг бид явуулж байна уу? Монгол хvн євдєж зовоод аргаа барахаар л эцсийн найдлага тавьж, Өвєр Mонголын эмнэлгvvдээр ямарч нэгдсэн зохион байгуулалт, урдчилсан яриа хэлэлцээргvй дур мэдэн явж, vрлэг зарлага болж байна. Хэрвээ тэд анагаах ухааны оношлогоо, эмчилгээний хувьд тийм давуу талтай байсан юм бол яагаад харилцаагaa єргєнєєр хєгжvvлж, эмч домчийг нь урьж залж єєрсдийнхєє бааз сууриа бэхжvvлсэнгvй вэ? Энэ бvхэнд судалгааны vндсэн дээр бодлогоор зохицуулах аргачлал тутагдаж байна. Энэ тал дээр тєрєєс нэгдсэн бодлого явуулах хэрэгтэй байна. Хэрвээ тэгэж чадахгvй бол жижиг улс vндэстэн улам л єєрийн чадвар, дархлаагvй болж, мєхлийн зам руу явах болно.

(vргэлжлэл бий)