Wednesday, November 14, 2007

Далай багшийн номлол болоод бусдын шашиныг хvндэтгэх vзэл



Далай багшийн номонд суух тутам айлтгал нь сэтгэлд улам хоногшиж, түүнийг бясалган бодоход ихээхэн ухаарлыг хайрладаг юм. Далай багш номлохдоо бусдын шашинд орох, бусдыг хүчээр шашиндаа оруулах нь туйлын буруу гэнэ. Өөрөөр хэлбэл Xристийн шашинтан бурханы шашинд урван орж ирэх нь тийм сайхан зүйл биш, бурханы шашинтай монголчууд бусад шашинд урван орох нь зан заншилаасаа салж хагацах бэрх сонголт хийх үйлийн үр гээд шашины мөн чанарын нарийн учрыг тайлбарлан айлддаг юм. Өөрийгөө болон бусдыг хүндэтгэх үүднээс бусад шашинтантай хамгийн найрсаг харьцах нь чухал хэмээн бас айлтгадаг билээ. Энэ үзэл бодлоо илэрхийлэхийн тулд Далай багш хаа нэгэн газар айлчилж ном айлтгахдаа хaмгийн ойр орших Христийн болон Лалын сүм хийдийг сонгож, тэр сүм дээр бусад олон шашинтанг хуран цуглуулж харилцан залбирал үйлддэг. Далай багшийн энэ хүсэлтийг эсэргүүцэж байсан Xристийн сүм Америкт л лав байхгүй. Тэдгээр сүм хийдүүд олон шашинтны цуглаан хийхийг ихэд дэмждэг. Олон шашинтны цуглаан дээр Далай багш тэдэнд хандаж өөрийнхөө шашин, соёл уламжлалдаа үнэн ч байж, хайрлан хөгжүүлж, үр хүүхдэдээ өвлөхийг уриалдаг. Тэгэхээр уугуул шашинтай Монгол газар өөр шашиныг дэлгэрүүлэх гэж улайран хөөцөлдөж байгаа хэсэг бүлэг хүмүүс, ялангуяа солонгосчуудын энэ муйхар үйлдэл нь буруу гэж бид бодож явдаг юм. Далай лам хэзээ ч хуврагууддаа харийн оронд очиж бурхан шашинаа дэлгэрүүл гэж сургадаггүй. Түүний адил Ромын Поп ч мөн адил шавь нараа очсон газраа Загалмайтны шашин дэлгэрүүл гэж сургадаггүй нь лавтай. Лалын ертөнцийн имамууд ч тийм сургааль айлтгадаггүй. Гагцхүү шавь нараа өөрийн шашиндаа үнэн ч байхыг номлодог. Тэгэхээр Монгол оронд орж ирж байгаа шашины олон урсгал Монголыг хөгжүүлэх биш улам эв түнжингүй болгохын эх үүсвэрийг тавих бус уу. Манай улсад шашинаа дэлгэрүүлэх гэж яваа хүмүүс яавч бидний соёл уламжлал, эв нэгдлийг илт хүндэтгэхгүй байна. Ухаант хүн та эл байдлыг өөрийн толгойгоороо тунгаан үзнэ биз ээ.

Далай багшийн айлтгалаар Бурханы шашины мөн чанарыг танин мэдэх нь хамгаас чухал байна. Бурханы шашин нь хорвоогийн мөн чанарыг танин мэдэж гэгээрэх номлол юм. Сайн үйл үйлдэхийг буян гэж хэлэх ба буяны үйлийг "арга" хэмээнэ. Хорвоогийн учир шалтгааны хоосныг танин мэдэхийг "билэг" гэнэ. Арга билэг хослуулан байж Бурханы номыг ухан ойлгоно. Аль нэгэн тал руу нь хэлбийлгэж үл болно. Хорвоо дэлхийн бүх юм "байна", "байхгүй" хоёр туйлын хооронд орших тул хоосон чанартай. Балар эрт цагт ертөнц байгаагүй, алс ирээдүйд ертөнц мөхөж байхгүй болох учир ертөнц өөрөө мөнх бус чанартай. Хүн болоод амьтан хорвоод төрөхөөс өмнө байгаагүй, үхсэний дараа алга болдог учир хүн амьтан бас мөнх бус чанартай. Иймээс би гэдэг бол "би-үгүй би" юм. Энэ бүхэн хоосныг танин мэдэх билэгт хамаарна. Хүн хоосны мөн чанарыг мэдэж ойлгосноор сэжгийг тэвчиж атгаг санааг арилгадаг. Атгаг санааг арилгаснаар гасланг гэтлэх үүд нээгдэж байгаа юм. Үүнийг танин мэдсэнээр аливаа хүн дотоод ертөнцөө нээж сайн үйлийг хийх эрмэлзлэлтэй, бодь сэтгэлтэй болдог. Бодь сэтгэлийг ямагт тээсээр хүн гэрээлийг олдог. Бодь сэтгэлтэн аливааг энрэн нийгүүсэх нинж сэтгэлтэй байдаг. Эдгээр олон сургаалийг Блүүмингтонд айлдсан Бодь мөрийн зул номын айлтгалын үед Далай багшaac сонсон биширч суулаа.


2007.11.14

1 comment:

Natso said...

Amerikchuud Mongolchuudiig yamar nudeer harj baina ve? Tuvdiin tusgaar togtnoliin tal deer Dalai lamiig demjij baigaa yu?