Арав гаруй жил уулзаж учраагүй найзтайгаа утсаар өчигдөр ярилаа. Энэ хүн бол амьдралдаа би танилцаж нөхөрлөсөн хоёр дахь цагаан хүн. Aнхны америк найз маань Монголд Орбис гэдэг нисдэг нүдний эмнэлэг ирэхэд танилцсан Кэвин гэдэг залуу л даа. Хоёр дахь америк найз болох Давидтэй 16 жилийн өмнө Японд танилцсан юм. Индианагийн их сургуульд англи хэл судлалаaр доктор хийсэн тэрээр Японд миний очсон сургуульд англи хэлний багшаар ажиллаж байв. Хятад оюутныг бараг гадаад хүн гэж тооцдоггүй тэр сургуульд бид xоёр гадаад хүмүүст тооцогдож, нөхөрлөж, зүсрэх бороотой олон өдрийг хамтдаа өнгөрүүлж, түүх соёлын талаар маш нарийн зүйлийг ярьж маргадаг байв. Би түүнээс Маяа, Инка, Азтекийн соёл гэж юу байдгийг сурав. Түүнд би Moнголынхоо түүх соёлыг ярьж өгдөг байсан юм. Давид маань япон эхнэртэй, хоёр хүүхэдтэй ч дорнын соёлд дасч чадахгүй хэцүүхэн байсан цаг л даа. Нэлээд бүдүүн бараг зан нь малчин гаралтай монгол надад даан ч их таалагдана. Шалан дээр идэж байсан юм аа унагчихаад бушуухан аваад нэг үлээчихээд үмхчихнэ. "-Яаж байна аа" xэмээн худал гайхашрахад "-Гуравхан секунд болсон ш дээ" гээд хээв нэг хариулдаг байв. Би тоглоом, наадам хийгээд "-Өөрөө их xээгүй харагдах юм, америкчууд өөр шиг чинь ийм хүмүүс байдаг уу" гээд асуутал "-Тэгэлгүй яахав. Миний эхнэр Токиод төрж өссөн хүн. Би анх дагуулаад хөдөө гэртээ (Бостоноос нэлээд баруун тийш) очиход ээж маань модон дор хүндэрчихээд навч таслаад арчиж байxыг эхнэр маань харчихаад culture shock болж байлаа" гэж хариулсан юм. "-За ямарч байсан, Америкт очвол хээр гадаа морь харчихаж болдог юм байна" гэж бодоод өнгөрч билээ. Ийм олон дурсамжаар дүүрэн найз маань өнө удаан жилийн дараа ярив.18 жил гадаадад суусан Давид маань 5 жилийн өмнө эх нутагтаа эргэж ирсэн боловч тогтвортой сайн ажил хайгаад олсонгүй гэнэ. Энэ тухайгаа "Хориод жилийн дотор Америк орон их өөр болжээ. Хүний харьцаа хөрч, компьютерээр дамжуулан харьцдаг болж. Хаа газрын боловсон хүчинд (HR) өргөдөл өгөхөөр "Манайх онлайн дээр анкет авна. Энэ URL хаягаар ороод шууд бөглөөрэй” гэх юм. Хэдэн зуун анкет бөглөлөө. Нэгнээс нь хариу ирэхгүй юм. Нас дөнгөж тавь гарсан учир тэдний програмчлагдсан шүүлтүүрийн нүхэнд нь тордоггүй бололтой. Уг нь энэ улсын Үндсэн хуулинд нас, хүйс, арьсны өнгөөр ялгаварлаж болохгүй гэж заасан байдаг ч тэр болгон амьдрал дээр хэрэгждэггүй бололтой. Уг нь над шиг туршлагатай хүнийг ажилд авахаар хайж байгаа газар олон байгаа ч боловсон хүчний компьютерийн программандаа захирагдаад намайг олoхгүй байна. Компьтерээс болж хүнтэй харьцах хүний нийгмийн нандин харьцаа алга болох нээ." гэж надад хүүрнэлээ. Сурсан мэдсэнээ тээгээд буцаад очиход Монгол орон маань ийм болчихсон байвал яана билээ. Арай ч үгүй байгаа. "-Үлгэрээс сурах юм ч их бий" гэдэг шиг найзын маань ярианаас авах юм байгаа мэт санагдаад үүнийг бичлээ.
2007.9.25
